Հայաստան–ԵՄ վիզաների ազատականացման գործողությունների ծրագիր․ հակիրճ նկարագրություն

Եվրոպական հանձնաժողովի Միգրացիայի և ներքին գործերի գլխավոր տնօրենի տեղակալ Յոհաննես Լուխների Հայաստան այցի ընթացքում՝ նոյեմբերի 5-ին, հայկական կողմին պաշտոնապես փոխանցվել է ՀՀ–ԵՄ վիզաների ազատականացման գործողությունների ծրագիրը։ Այդ մասին հայտնում են ՆԳՆ-ից:

Գործողությունների ծրագիրը ներառում է 74 հենանիշ (benchmark), որոնք բաժանված են չորս հիմնական ուղղությունների՝

1. Փաստաթղթերի անվտանգություն՝ ներառյալ կենսաչափական համակարգ,
2. Սահմանների համալիր կառավարում, միգրացիայի կառավարում և ապաստան,
3. Հասարակական կարգ և անվտանգություն, այդ թվում՝ կազմակերպված հանցավորության, թրաֆիքինգի, թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության և կոռուպցիայի դեմ պայքարը,
4. Արտաքին հարաբերություններ և հիմնարար իրավունքներ:

Գնահատումը կիրականացվի երկաստիճան ձևաչափով՝

• իրավական և քաղաքական շրջանակի ձևավորում,
• դրանց գործնական իրականացում և կիրառություն:

Գործողությունների ծրագրով առանձնացված և առաջնահերթություն համարվող ուղղություններից են՝

Փաստաթղթերի անվտանգության համալիր էկոհամակարգի ստեղծում, այդ թվում՝ նոր սերնդի կենսաչափական անձնագրերի տրամադրում, անձի նույնականացման մեխանիզմների ամրապնդում,

ՀՀ քաղաքացիության օրենսդրության վերանայում,

Սահմանների համալիր (ինտեգրված) կառավարում՝

սահմանային ստուգումների և հսկողության կատարելագործում

տվյալների փոխանակման և համագործակցության ամրապնդում

ռիսկերի վերլուծության և պրոֆիլավորման արդյունավետ մեխանիզմների ներդրում

սահմանապահ աշխատակիցների կարողությունների զարգացում,

Վերադարձի և վերաինտեգրման համակարգերի ամրապնդում՝

հետընդունման և վերաինտեգրման մեխանիզմների հզորացում

Հայաստանի տարածքում անկանոն կարգավիճակում գտնվող երրորդ երկրների քաղաքացիների վերադարձման արդյունավետ մեխանիզմներ,

Ներքին անվտանգության համակարգերի բարելավում՝

հանցավորության կանխարգելման և դրա դեմ պայքարի ռազմավարության ընդունում, իրականացում

իրավապահ համակարգի արդյունավետության բարձրացում,

Կոռուպցիայի դեմ պայքարի հզորացում, այդ թվում՝

հակակոռուպցիոն ռազմավարության արդյունավետ կիրարկում

կանխարգելիչ և քննչական գործիքակազմի ընդլայնում,

Հակախտրականության օրենսդրության հզորացում և կիրառություն՝ ապահովելով համընդհանուր հավասարություն,

Անձնական տվյալների պաշտպանության համակարգի համապատասխանեցում ԵՄ չափանիշներին,

Տեղեկատվական փոխանակման և համագործակցության խորացում ԵՄ կառույցների հետ, ներառյալ՝ Եվրոպոլի (Europol), ԵՄ սահմանային և առափնյա գործակալության (Frontex),

Հանրային իրազեկման բարձրացում՝

հանրությանը տրամադրել ճշգրիտ տեղեկատվություն վիզաների ազատականացման գործընթացի, պարտավորությունների և սահմանափակումների մասին

կանխել ապատեղեկատվության տարածումը,

Մարդու իրավունքների պաշտպանության ուժեղացում, հատկապես՝

փախստականների և ապաստան հայցող անձանց իրավունքների ապահովում

խոցելի խմբերի պաշտպանության մեխանիզմների կատարելագործում։

Գործընթացի դրական գնահատման վերջնարդյունքում՝ ՀՀ քաղաքացիներին տրամադրվելու է Եվրամիության երկրներ առանց վիզայի ճամփորդելու հնարավորություն։ Այս ռեժիմի համաձայն՝ կենսաչափական անձնագրով ՀՀ քաղաքացիները կարող են առանց վիզայի մուտք գործել Շենգենյան տարածք կարճաժամկետ այցերի համար։ Իրավակարգավորումը վերաբերելու է C տեսակի կարճաժամկետ շենգեն վիզային՝ յուրաքանչյուր տարվա մեջ 180 օրվա ընթացքում 90 օր գտնվելու իրավունքով:

Հիշեցում. ԵՄ-ի և Հայաստանի միջև վիզաների ազատականացման երկխոսությունը պաշտոնապես մեկնարկել է 2024 թ․ սեպտեմբերի 9-ին։ 2025 թ. ընթացքում ԵՄ-ի հետ վիզաների ազատականացման գործողությունների ծրագրի (ԳԾ) մշակման նպատակով Հայաստան են ժամանել ԵՄ փորձագիտական երկու առաքելություններ։ Այդ առաքելությունների զեկույցների արդյունքում Եվրոպական հանձնաժողովը կազմել է նախագիծ, որը ներկայացվել է ԵՄ անդամ պետությունների հաստատմանը։ ԵՄ անդամ երկրների առաջարկներով փաստաթուղթը վերջնականացվել է և փոխանցվել հայկական կողմին: Վիզաների ազատականացման գործընթացի համակարգման աշխատանքներն իրականացվում են ՀՀ ՆԳ նախարարության կողմից՝ համապատասխան գերատեսչությունների ներգրավմամբ։