Հոգնած մարդու կատաստրոֆիկ ճառ հնչեց ՀՀԿ համագումարին. իշխանությունները չգիտե՞ն ինչ անել

ՀՀԿ 16-րդ համագումարում Սերժ Սարգսյանի ելույթի վերաբերյալ ԳԱԼԱ-ն զրուցել է «Նոր ժամանակներ» կուսակցության ղեկավար Արամ Կարապետյանի հետ:

—Պարոն Կարապետյան, հետեւելով ՀՀԿ համագումարին, ի՞նչ տպավորություն ստացաք: Սերժ Սարգսյանը չբացառեց, որ եթե ՀՀԿ—ն ստանա վստահության քվե, կառավարությունը կգլխավորի Կարեն Կարապետյանը: Սա հանրությանը մոլորեցնելո՞ւ փորձ է, այն իմաստով, որ դեմքեր կամ իմիջ է փոխվում ՀՀԿ—ում:

-Ես ինչքան գիտեմ, իրավաբանորեն վերջին ասվածը դժվար է կյանքի կոչել, որովհետեւ առաջադրվել որպես ԱԺ պատգամավոր Կարեն Կարապետյանը չի կարող, քանի որ չորս տարի բնակության վայրի խնդիր կա: Բայց ես չէի ցանկանա դրա վրա կենտրոնանալ: Այդ համագումարը ցույց տվեց, որ ոչ մի դարակազմիկ բան չկա: Ես կարդացել եմ Սերժ Սարգսյանի ճառը, որովհետեւ դա երեւի ամենաազդեցիկ բանը պետք է լիներ քաղաքական առումով, որովհետեւ համագումարին հնչելու է կուսակցության ղեկավարի ճառը: Իմ տպավորությամբ, հիմա երբ իրենք ամեն ինչ կրկնօրինակում են Ռուսաստանից, ես կարծում եմ իրենք Մեդվեդեւ-Պուտին տարբերակն են ուզում այստեղ խաղարկել: Այսինքն, մինչեւ 2018-ը կլինի Կարեն Կարապետյանը, հետո տեղերով կփոխվեն: Նա դառնա վարչապետ, մյուսը՝ նախագահ: Չէ՞ որ նախագահն արդեն ընտրվելու է խորհրդարանի կողմից: Ես կարծում եմ՝ իրենք այդ տարբերակն են ուզում կիրառել:

Համագումարից ես կառանձնացնեի Սերժ Սարգսյանի ճառը: Ճիշտն ասած, որպես քաղաքական գործիչ այլ սպասելիք էլ չունեի, բայց որպես քաղաքացի շատ անորոշ վիճակի մեջ եմ, որովհետեւ ճառն ամբողջությամբ, վերից վար ցույց տվեց, որ Սերժ Սարգսյանը որպես քաղաքական եւ պետական գործիչ ուղղակիորեն չգիտի, թե ինչ է պետք անել, ինչ պետք է անի ինքը: Վիճակը գնալով բարդանում է, միանշանակ կարող եմ ասել, որ մարդը տնտեսությունից շատ հեռու է, մղոններով է հեռու: Իր ասածը որ կարդում ես, որեւէ կոնկրետ հարցի պատասխան չկա, որեւէ ուղի նախանշված չէ, թե ինչ է պետք անել, տագնապահարույց այս իրավիճակի վերլուծությունը չկա, ստրատեգիական եւ տակտիկական քայլերը բացակայում են այս իրավիճակից դուրս գալու համար: Հոգնած մարդու ճառ էր, այսպես կոչված, «դրայվը» բացակայում էր, չկար անալիզ, էլ չասած ստրատեգիական ուղենիշները: Ի՞նչ է նշանակում տնտեսությունը դուրս բերել արտաքին վարկերի եւ միջամտությունների դաշտից: Շատ լավ է, ո՞վ է դրան դեմ, բայց այդ ճառի մեջ կա՞ այս հարցի պատասխանը՝ ինչպե՞ս դա անել: Մի տեղ տեսա՞ք՝ ինչպես:

Ադրբեջանը մի քանի անգամ ավելացրել է իր ռազմական բյուջեի ծավալը, պատերազմի է պատրաստվում, ի՞նչ է պետք անել դրա դեմն առնելու համար: Ես հասկանում եմ, որ շատ բաներ վերցված են նաեւ իմ մտքերից, բայց այդպես չի կարելի. վերցնել մտքեր եւ դրանք չզարգացնել: Ես իսկապես ինչ-որ տեղ լուրջ եմ ասում, ինձ նաեւ վատ զգացի, առանց ծաղրանքի եմ ասում: Եվ կառավարող կուսակցությունը, եւ կառավարող կուսակցության ղեկավարը նմանատիպ մտածելակերպո՞վ են երկիրն առաջ տանելու, ես չեմ էլ հասկանում, թե ինչ կարելի է անել, որ այդ մարդիկ ուղղվեն: Ես ընդդիմության կամ ժողովրդի անելիքների մասին չեմ խոսում, այլ իշխանության: Մտածում ես համագումար է, տեսնենք իշխող կուսակցությունն ու նրա ղեկավարն ինչ են ասում: Կատաստրոֆիկ ճառ էր:

—Սա արդյոք անլուրջ վերաբերմունք չէ քաղաքացու նկատմամբ:

-Իմ տպավորությամբ ոչ, կարդալով այդ ամեն ինչը, վերլուծելով՝ հասկանում ես, որ իրենք էլ չգիտեն ինչ անել: Օրերս Սերժ Սարգսյանը տնտեսական բլոկի ներկայացուցիչներին էր հավաքել խորհրդակցության, ու դատելով այդ խորհրդակցությունից, հաշվի առնելով այն մասը, որը տպագրվեց նախագահականի կողմից, իսկապես երեւում է, որ մարդիկ կանգնել են մեծ դիլեմայի առաջ: Տնտեսական կացությունը պարզ է՝ ինչպիսին է լինելու, մեզ հավելյալ մեծ քանակությամբ վարկեր տալը բարդանում է, չէ՞ որ մենք համապատասխան ցուցանիշներ պետք է ապահովենք, բյուջեի մուտքերի խնդիրը բարդանում է, ինչպես ինքն էր ասել, տրանսֆերտների ծավալը նվազում է, 900.000 աղքատ էլի ինքն էր ասել, եւ սրա հետ միասին ասել, որ Հայաստանի տնտեսությունը զարգացո՞ւմ է ապրել… այնքան իրարից հեռու բաներ են, որ երեւում է, որ մարդը պարզապես չգիտի այդ ամենը ի՞նչ կերպ ներկայացնի ու ասի:

—Պարոն Կարապետյան, որեւէ մեկը նրանց ստիպողաբար չի պահում: Այսքանից հետո այդ մարդիկ ջանք չեն խնայելու վերարտադրվելու համար: ՀՀԿ ներկայացուցիչները համագումարից հետո էլ ինքնագոհ, դեմքի վստահ արտահայտությամբ հայտարարում էին , որ նույն տեմպերով շարունակելու են «բարեփոխումների» իրենց պատկերացրած ընթացքը: Այսինքն, մարդիկ ոչ միայն չեն ընդունում այդ անելանելիությունը, այլ նաեւ ձգտում են դարձյալ ստանձնել իշխանության ղեկը, լինել մեծամասնություն խորհրդարանում:

-Ճիշտ եք, շատ ճիշտ դիտարկում է: Բանականությունը խոսում է, որ մարդիկ պետք է շատ ավելի զգոն լինեին, ավելի զգայուն լինեին այլ դաշտերի, այլ կարծիքների նկատմամբ: Դուք ասում եք այն, ինչ հատուկ է բանական քաղաքական ուժին: Ձեզ ասեմ մի շատ հետաքրքիր բան, որի վերաբերյալ զեկույց եմ պատրաստում: Ես հանել եմ բոլոր այն կուսակցությունները, որոնք ժամանակին եղել են կառավարող (առանձնացրել եմ մոտավորապես տասը երկիր) ու երկիրը բերել են վատ կացության առաջ կանգնեցրել, եւ որտեղ հետո տարբեր ձեւերով եղել է իշխանափոխություն՝ զինված ապստամբություններ, հեղաշրջում եւ այլն: Եվ իմիջիայլոց, հանել եմ այն երկրները, որոնց մեջ չկան կրոնական խնդիրներ, այլ պետությունների ուղիղ միջամտություն եւ այլն: Վստահեցնում եմ ձեզ, որ այդ երկրներում բոլոր քաղաքական կուսակցություններն ասել են այն, ինչ դուք մատնանշեցիք: Աշխարհի տարբեր վայրեր են, տարբեր ազգություններ են, հայեր չեն, եւ բոլորը ոնց որ զոմբիացած լինեն: Բոլորի ճառերը, որ լսում ես, հեղաշրջումից երկու տարի առաջ հնչած, նույն ՀՀԿ-ի ճառն է, որ փոխեք այդ երկրի անունը Հայաստան դնեք, տարբերություն չի լինի: Նույն ՀՀԿ-ի ճառն է:

—Հեղաշրջո՞ւմ եք կանխատեսում Հայաստանում, պարոն Կարապետյան:

-Ես երեք ճանապարհ եմ տեսնում Հայաստանի համար: Առաջինը «գուբերնիա» դառնալն է: Մենք կորցնում ենք անկախությունը: Աշխարհում նոր վերադասավորումներ են տեղի ունենում, եւ առաջիկայում նկատելի կդառնա. Թրամփի ընտրությունը, Ֆրանսիայի ընտրությունները, մնացած զարգացումները ցույց կտան, որ աշխարհն ավելի լիբերալ դաշտից այլ դաշտ է տեղափոխվում՝ դեպի կայսրությունների, սեփական խնդիրների ներքին լուծման եւ այլն:

«Գուբերնիա», սա ճակատագրերից մեկն է, որը կարող է մեզ սպասել: Ես կատեգորիկ դեմ եմ, բայց սա ճակատագրերից մեկն է:

Երկրորդը Ձեր հիշատակած ընդվզումն է, որ մարդիկ սոցիալականից ելնելով, սեփական երկիրը պահելու, իրենց մարդկային նկարագիրը չկորցնելու համար դուրս գան ընդվզման:

Եվ երրորդ տարբերակը, որ այս ամենը մի քիչ կարող է քիչ ձգվել, այսպես ասած, «ճլլալու» գործընթաց, որ կամաց-կամաց ձգվում է այս ամենը: Երրորդը վատագույն տարբերակներից մեկն է, իսկ առաջինը չեմ էլ ուզում պատկերացնել ուղղակի:

—Իսկ Հայաստանում մնացե՞լ է ռեսուրս այսպես ձգելու:

-Այ այդ ռեսուրս չունենալն էլ տեսնում ենք ինչի է հանգեցնում: Դուրս է գալու, որ ռեսուրսը դառնում ենք մենք: 1000 դրամ, 100 դրամ… մարդկային ռեսուրսն է դառնում փոխարինողը մյուս բոլոր ռեսուրսների՝ ֆինանսական, տնտեսական, ռազմական… Ճիշտ եք նկատում, ռեսուրս չկա, մնացել են մարդիկ, այդ մարդիկ ինչ-որ տեղ դառնում են այդ ռեսուրսն ամեն առումով: Եվ սա վատթարագույն ճանապարհն է, նորից ասեմ՝ առաջինը չեմ էլ ուզում քննարկել: Ես նկատի ունեմ, որ մենք անկախ երկիր ենք, Հայաստանն ենք, մեր լեզվով, հավատքով, հազարամյակների պատմությամբ եւ պետականությամբ: Ի՞նչ անենք մենք բոլորս, որ այս գաղջից պրծնենք…

Սերժ Սարգսյանն առաջինը պետք է նշեր, որ համակարգային փոփոխության առաջին էտապից՝ սահմանադրությունը բարեփոխված ընդունելուց հետո, հանրապետության երկու քաղաքներում ընտրություններից հետո մենք բառացիորեն իշխանություն չունենք: Այսինքն, սա հարց չէ՞ր քննարկման այս համագումարին: Պետք չէ՞ր հասկանալ, թե ինչու այսպես եղավ, ինչպես է պետք այդ ամեն ինչն ուղղել: Ինձ համար անհասկանալի է, թե ոնց են մտածում. ուրիշների մտքերը վերցնեն, աղավաղեն, սպանեն, ջարդեն, ու ամեն ինչի վերջում մնա մի բան՝ վերարտադրվենք, թալանենք: Երկիրը ձեռքից գնում է: Կարեւորը նաեւ այն է, որ անխտիր բոլորը հասկացել են, որ սպասելիքներ այդ մարդկանցից, դրայվով, առանց դրայվի, ուղղակի չկա, ոչ միայն նրա համար, որ վատն են, այլ ուղղակի այս մարդիկ այլեւս ոչ մի բան գեներացնելու ունակ չեն, ճանապարհ չեն թողել այլեւս:

Արմենուհի Վարդանյան