Խաղաղության հասնելու համար պետք է միշտ պատրաստ լինել պատերազմի. Հակոբ Բադալյան
«Միանգամայն ակնհայտ է, որ Ադրբեջանը պատրաստ չէ խաղաղության, իրական խաղաղության, տարածաշրջանում հավասարակշռված համակեցության։ Ադրբեջանը փորձում է Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում, այսպես ասած, «միջազգայնորեն ճանաչված նայող» դառնալ։ Եվ իհարկե, խաղաղությունն Ադրբեջանի նախագահ Ալիևի նպատակը չէ, քանի դեռ նա չի հասել տարածաշրջանում դոմինանտ դառնալու իր ռազմավարական նպատակին: Բայց դրանում առանցքային տեղ է զբաղեցնում Հայաստանի նկատմամբ գերիշխանությունը։ Իլհամ Ալիևը պարզապես շարունակում է այդ գործընթացը։ Վաշինգտոնյան ակտն ինչ-որ միջանկյալ գործոն է, ոչ ավելին», – REGIONSTV-ին տված հարցազրույցում հայտարարեց քաղաքական վերլուծաբան Հակոբ Բադալյանը՝ մեկնաբանելով Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների հայտարարություններն այն մասին, թե Վաշինգտոնում կայացած գագաթնաժողովից հետո տարածաշրջանում խաղաղության դարաշրջան է սկսվել:
Հակոբ Բադալյան
Հակոբ Բադալյանը նշեց, որ խաղաղության հաստատման բանակցությունները տեղեկատվական ֆոն են Վաշինգտոնում և տարածաշրջանում տեղի ունեցող իրադարձությունների համար: «Այն, ինչ տեղի է ունենում տարածաշրջանում, ամենևին էլ խաղաղություն չէ, որովհետև մենք տեսնում և լսում ենք, որ Ադրբեջանը, Թուրքիան և Ռուսաստանն ասում են, որ հայ-ադրբեջանական հարցը կարգավորված չէ, և կարգավորման համար շատ բան պետք է անել։ Եթե հարցը կարգավորված չէ, նշանակում է՝ խաղաղության մասին խոսելը վաղաժամ է։ Այն, ինչ տեղի ունեցավ օգոստոսի 8-ին Սպիտակ տանը, պարզապես ինչ-որ միջանկյալ ակտ է, նոր ստատուս քվո, որը կփոխվի աշխարհաքաղաքականության փոփոխությանը զուգընթաց»,-ընդգծեց քաղաքագետը։
Բադալյանը հավելեց, որ կարևոր է հաշվի առնել ոչ միայն հայտարարությունները, այլև կողմերի իրական գործողությունները: Նա ուշադրություն հրավիրեց Ադրբեջանի շարունակական ռազմականացման վրա, որը, նրա կարծիքով, չի վկայում կայուն խաղաղության հանդեպ նրա նվիրվածության մասին: «Ադրբեջանը պատրաստ չէ իրական հաշտեցման։ Կարծում եմ՝ միանգամայն պարզ է, որ նա պատրաստ չէ խաղաղության, տարածաշրջանում իրական խաղաղության։ Թեև Հայաստանը կենտրոնացած է երկարատեւ խաղաղության հաստատման վրա և պատրաստ է սկսել հաղորդակցությունների ապաշրջափակումը, Ալիևը չի թաքցնում իր հավակնությունները հայկական հողերի նկատմամբ՝ շարունակելով իր ռազմատենչ հռետորաբանությունը: Նա բազմիցս հայտարարել է ռազմական ներուժի ավելացման մասին և կոչ արել պատրաստ լինել պատերազմի։ Ադրբեջանի 2026 թվականի բյուջեում պաշտպանության և անվտանգության ոլորտի ծախսերի համար նախատեսված է ավելի քան 8 միլիարդ մանաթ: Այդ ծախսերը կազմում են բյուջեի 21%-ը և ավելի քան 318 մլն մանաթով գերազանցում են ընթացիկ տարվա ցուցանիշը»,-նշեց վերլուծաբանն ու հավելեց՝ Ադրբեջանի նման գործողությունները կասկածի տակ են դնում Բաքվի մտադրությունների անկեղծությունը:
Փորձագետը մտահոգություն հայտնեց, որ հանուն իշխանության և դիրքերի պահպանման Հայաստանի իշխանությունը չի դիմակայում Ադրբեջանի սպառնալիքներին, չի ընդդիմանում այդ սպառնալիքներին կամ «փաստերին», որոնք փորձում է առաջ տանել Ադրբեջանը: «Հայաստանի իշխանությունները փորձում են պարզապես հարմարվել, որպեսզի իրենց ընտրազանգվածին ասեն, որ խաղաղության են հասել։ Նրանք նաև փորձում են շահարկել Արցախի կորուստը և այդ կորուստը ներկայացնել որպես անկախ Հայաստանի հաղթանակ՝ ասելով, որ Արցախը և Ադրբեջանի հետ հակամարտությունը Հայաստանի վզին շղթա էր, որով փորձում էին իշխել Հայաստանին։ Այնպես որ, չեմ կարծում, որ նրանք դրան լուրջ չեն վերաբերվում և չեն հասկանում Ադրբեջանի նպատակը։ Պարզապես նպատակը Հայաստանում իշխանության պահպանումն է։ Նրանք կարծում են, որ իրենց նպատակին հասնելու և իշխանության պահպանման խնդիրները լուծելու համար պետք է պարզապես խաղալ Ադրբեջանի հետ։ Սա քաղաքական դիրքորոշում է, և Հայաստանի իշխանության պահպանման հարցը լուծելու համար պետք է ոչ թե դիմակայել Ադրբեջանին, ոչ թե դիմակայել ադրբեջանական նարատիվներին, այլ փաստացի խաղալ այդ դուդուկի տակ։ Համենայնդեպս, բավական բաց է քաղաքական այդ դիրքորոշումը», – ընդգծեց քաղաքագետը։
Նման ռազմավարությունը, ըստ Բադալյանի, ուղղված է բացառապես իշխանության պահպանմանը, հղի է Հայաստանի ազգային անվտանգության և ինքնիշխանության համար երկարաժամկետ հետևանքներով: Տեղի տալով ադրբեջանական կեղծ պատմվածքներին և խուսափելով բացահայտ առճակատումից՝ իշխանությունները, ըստ էության, լեգիտիմացնում են Ադրբեջանի տարածքային նկրտումները և վտանգավոր նախադեպ ստեղծում հետագա զիջումների համար։
Հակոբ Բադալյանը կարծում է, որ Ադրբեջանը նպատակաուղղված աշխատում է իր նարատիվներն իրականացնելու և նպատակները կյանքի կոչելու ուղղությամբ: «Թշնամին, կարելի է ասել, գլխավոր ուսուցիչն է։ Լավ կլիներ մենք նման նպատակասլացություն ունենայինք աշխատանքում՝ մեր շահերից ելնելով»,-ասաց Բադալյանը։ Նա ընդգծեց, որ կայուն խաղաղության հաստատումը կպահանջի տևական և ինտենսիվ ջանքեր բոլոր շահագրգիռ կողմերի կողմից:
Փորձագետը հնարավոր է համարում խաղաղ համակեցությունը, բայց դրա համար պետք չէ հետևել ադրբեջանական նարատիվներին։ Անհրաժեշտ է պարզապես ստեղծել ուժերի հավասարակշռություն, հավասարակշռություն բազմակողմ առումով, ոչ միայն ռազմական, այլև քաղաքական, տնտեսական և միջազգային հարաբերություններում, հավասարակշռություն՝ բառի մակրոպոլիտիկ իմաստով։
Հակոբ Բադալյանը կարծիք հայտնեց, որ ցանկացած խաղաղություն ասես պատերազմի շարունակություն լինի, կամ ցանկացած պատերազմ խաղաղության շարունակություն լինի։ «Դա պատմության օրինաչափությունն է։ Խաղաղության հասնելու համար պետք է միշտ պատրաստ լինել պատերազմի, միշտ պատրաստ լինել առաջին հերթին պաշտպանության, և սեփական շահերը քաղաքական առումով պաշտպանելու: Աշխարհը, իհարկե, գործոնների մի ամբողջ համալիր է, որի վրա պետք է աշխատել։ Այլապես սա ոչ թե խաղաղություն է, այլ ինչ-որ իրավիճակ, որը ձեռք է բերվում Ադրբեջանի ռազմական շանտաժի ներքո։ Եվ դրա օրինակն են ադրբեջանական հեռուստաալիքներում և սոցցանցերում տիրող ռազմատենչ տրամադրությունները։ Պատահական չէ, որ ադրբեջանցիները սոցցանցերում մեկնաբանություններ են գրում՝ «շուտով կհասնենք Երևան»»։
Քաղաքագետի խոսքով Ադրբեջանը, իհարկե, լավ հասկանում է, որ Կովկասում խաղաղությունն Ադրբեջանի և Հայաստանի հարցը չէ։ «Սա կովկասյան երկրների հարցը չէ, ցավոք։ Դա մեծ աշխարհաքաղաքականության, մեծ խաղի հարց է։ Ադրբեջանը փորձում է, այսպես ասած, ներդաշնակ լինել այդ խաղում։ Եթե կա ավելի հուսալի խաղաղ մոտեցում, Ադրբեջանը խաղում է այդ ուղղությամբ, բայց միշտ պատրաստ է ռազմական գործողությունների, եթե աշխարհաքաղաքականությունը հանգեցնի այդ իրավիճակին»։
«Այսօրվա բալանսը ոչ մի լավ բան չի խոստանում ռազմական գործողությունների դեպքում։ Ամեն դեպքում, ռազմական գործողությունները միշտ էլ լավ չեն կարող լինել, բայց դրանցից խուսափելու համար պետք է պարզապես պաշտպանել սեփական շահերը, որովհետև մտածել, որ շահերը հանձնելով կարելի է խուսափել պատերազմից, մեղմ ասած, մեծ սխալ է»,-եզրափակեց Հակոբ Բադալյանը:
Զաբելա Ավագյան
