Տարածաշրջանում ստեղծված բարդ աշխարհաքաղաքական իրավիճակում երկրի անվտանգությունն առանցքային առաջնահերթություն է. քաղաքագետ
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն օրերս ԱԺ-ում հայտարարեց, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը պետք է ռազմավարական համաձայնագիր կնքեն։ Նրա խոսքով՝ դա անհրաժեշտ է, որպեսզի երկու երկրները խաղաղ ապրեն առաջիկա երկու դարերի ընթացքում, և այս խնդիրն ամենակարեւորն ու հիմնարարն է։
Մեկնաբանելով Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունը, քաղաքագետ Արմեն Վարդանյանը REGIONSTV-ին տված հարցազրույցում նշեց՝ Հայաստանի վարչապետը նկատի ուներ, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը պետք է խաղաղության պայմանագիր և չհարձակման ինչ-որ համաձայնագիր կնքեն:
Ըստ Վարդանյանի՝ «դա ենթադրում է, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը կլինեն եթե ոչ ռազմավարական դաշնակիցներ, ապա գործընկերներ, օրինակ, ինչպես Հայաստանն ու Վրաստանը, որտեղ մենք մեծ առաջընթաց ենք գրանցել՝ ստորագրելով Հայաստանի և Վրաստանի միջև ռազմավարական հարաբերությունների մասին համատեղ հռչակագիր։ Ադրբեջանին, ըստ էության, դա չի հետաքրքրում, Ալիևը կարծում է, որ Հայաստանի թույլ և խոցելի լինելու պարագայում, շանտաժի և սպառնալիքների միջոցով կարող է շատ բան ստանալ Հայաստանից։ Մյուս կողմից, Ալիևը Պուտինին ոչ մի դեպքում չի խոստացել խաղաղության պայմանագիր կնքել Հայաստանի հետ, ուստի կարծում եմ, որ Փաշինյանը լավ գիտի Ադրբեջանին։ Ես բազմիցս նշել եմ, որ նա այնքան էլ միամիտ չէ, որքան թվում է։
Բոլորի համար էլ պարզ է, որ Ադրբեջանը շահագրգռված չէ խաղաղության պայմանագրի ստորագրմամբ, բայց ես դիվանագիտական ուղու վրա եմ դիտարկում ռազմավարական համաձայնագրի ստորագրման դիմումը։ Փաշինյանը ցանկանում է միջազգային հանրությանը ցույց տալ, որ Հայաստանը խաղաղություն է ուզում և շահագրգռված է խաղաղության պայմանագրի ստորագրմամբ. Եվս մեկ անգամ շեշտում եմ, որ Փաշինյանը լավ է հասկանում, որ Ալիևը շահագրգռված չէ խաղաղությամբ»։
«Փաշինյանն ուզում է աշխարհին ցույց տալ, որ այս պահին Հայաստանը ծանր վիճակում է և չի կարող իրեն թույլ տալ ավելի կոշտ հայտարարություններ անել։ Կարծում եմ, որ եթե Փաշինյանն իրական հնարավորություններ ունենար նպաստելու Լեռնային Ղարաբաղի հայերի վերադարձին իրենց պատմական հայրենիք, ապա նա կաներ հնարավորը արցախցիների իրավունքները պաշտպանելու համար։ Փաշինյանի բոլոր հայտարարությունները կարելի է իրավիճակային համարել՝ կապված Հայաստանում ստեղծված ծանր քաղաքական իրավիճակի հետ. Հայաստանի ներկայիս դիրքորոշումը թելադրված է դժվարին պայմաններում կառուցողական երկխոսություն պահպանելու անհրաժեշտությամբ, Հայաստանը ստիպված է ավելի զուսպ արտաքին քաղաքականություն վարել»,- ընդգծեց Վարդանյանը։
Հատկանշական է, որ Փաշինյանը բազմիցս հայտարարել է, որ Ադրբեջանի Սահմանադրությունը տարածքային պահանջներ է պարունակում Հայաստանի նկատմամբ և բացատրել է, որ չի դնում Ադրբեջանի Սահմանադրության փոփոխության հարցը՝ խաղաղ գործընթացը փակուղի չտանելու համար։
Հարցին, թե ինչու Հայաստանը չի բարձրացնում Ադրբեջանի Սահմանադրության փոփոխության հարցը, քաղաքագետը նշեց, որ «մի կողմից Փաշինյանը իսկապես ցանկանում է իրեն որպես կառուցողական բանակցող դիրքավորել, ով ցանկանում է հասնել խաղաղության, չի ցանկանում խաթարել իրավիճակը. խաղաղ գործընթացը, ուստի նա չի առաջադրում այդ երկրի Սահմանադրության փոփոխության պահանջներ, մյուս կողմից, «ժամանակ շահելու» մարտավարությունը կարող է օգտագործվել ապագայում Հայաստանի դիրքերն ամրապնդելու համար, երբ ավելի բարենպաստ պայմաններ ստեղծվեն բարդ հարցերի քննարկման համար։ Այսպիսով, նրա մոտեցումը կարող է դիտվել որպես խաղաղության ցանկության և ռազմավարական պլանավորման անհրաժեշտության հավասարակշռության պահպանում: Սա բարդ, բայց կարևոր դինամիկա է ստեղծում Հայաստանի և Ադրբեջանի հարաբերություններում»։
Խոսելով ՀՀ կառավարության առաջնահերթությունների և ռազմական ծախսերի մասին՝ քաղաքագետը նշեց, որ անվտանգության ապահովումը ներկայումս Հայաստանի համար առանցքային առաջնահերթություն է։
«Հայաստանը շարունակում է բարեփոխել և հզորացնել իր զինված ուժերը։ Մինչև 2025 թ.-ը մինչև 1,7 միլիարդ դոլարի պաշտպանական ծախսերի ավելացումը զգալի աճ է նախորդ ժամանակահատվածի համեմատ: Սա ցույց է տալիս, որ զինված ուժերի հզորացումը կառավարության համար ռազմավարական ուղղություն է։
Կարևոր է նշել նաև Սերժ Սարգսյանի կառավարման ժամանակաշրջանի հետ հակադրությունը, երբ պաշտպանական ծախսերը մի քանի անգամ ավելի քիչ էին` 300 մլն դոլար։ Սարգսյանի կառավարման 10 տարիների ընթացքում Հայաստանը գնել է 2,5 մլրդ դոլարի զենք, իսկ Ադրբեջանը 20 մլրդ դոլարի։ Հայաստանի և Ադրբեջանի ռազմական բյուջեների համեմատությունը վերջին 10 տարիների ընթացքում հստակ ցույց է տալիս, որ Հայաստանը ստիպված է մեծացնել իր ռազմական ներուժը՝ երկրի անվտանգությունն ապահովելու համար։ Անվտանգությունը խաղաղության և կայունության կարևորագույն երաշխիքն է։ Տարածաշրջանում ստեղծված բարդ աշխարհաքաղաքական իրավիճակի համատեքստում սա Հայաստանի ղեկավարության համար առանցքային առաջնահերթություն է»,- նշեց Արմեն Վարդանյանը։
Զաբելա Ավագյան
