Արամայիս Աղաբեկյան. ՀՀ-ԱՄՆ փոխըմբռնման հուշագրում չկան ամերիկյան կոնկրետ երաշխիքներ, ինչը լուրջ մտահոգություններ է առաջացնում փաստաթղթի ապագայի վերաբերյալ

ՀՀ և ԱՄՆ-ի միջև ստորագրված փոխըմբռնման հուշագրի արժեքի և հեռանկարների վերաբերյալ չնայած, որ դեռ պետք է խորությամբ ուսումնասիրել դրանց դրույթները՝ վերջնական եզրակացության համար, սակայն առկա տեքստից պարզ է՝ չկան ամերիկյան կողմից կոնկրետ երաշխիքներ։ Այս կարծիքին է Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի պատգամավոր Արամայիս Աղաբեկյանը օրերս հրապարակված Հայ-ամերիկյան հուշագրի մասին։

Աղաբեկյանի խոսքով՝ կարևոր է հասկանալ, թե ինչ կոնկրետ պարտավորություններ են ստանձնում կողմերը և ինչ մեխանիզմներ են նախատեսված դրանց իրականացումն ապահովելու համար։

Արամայիս Աղաբեկյան

Ըստ Աղաբեկյանի՝ երկրի ղեկավարի բանավոր հայտարարությունները չեն կարող փոխարինել միջազգային իրավունքում ամրագրված պաշտոնական պարտավորություններին։ Նա նաև մտահոգություն հայտնեց այն մասին, թե արդյոք Հայաստանը, համաձայնագրերի խախտման դեպքում, կկարողանա օգնություն խնդրել Միացյալ Նահանգներից՝ հիմնվելով միայն Թրամփի խոսքերի վրա։

Հիշեցնենք, որ կառավարությունը հրապարակել է օգոստոսի 8-ին Վաշինգտոնում ստորագրված «ՀՀ-ի և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների միջև փոխըմբռնման հուշագրի» տեքստերը։ Դրանք ուղղված են ռազմավարական գործընկերության զարգացմանը երեք հիմնական ոլորտներում՝ արհեստական բանականության և կիսահաղորդչային նորարարությունների ոլորտում, էներգետիկ անվտանգության ոլորտում և «խաղաղության խաչմերուկ» նախագծի ներուժի զարգացման գործում։ Բոլոր փաստաթղթերը ուժի մեջ են մտել և վավեր են մեկ տարի, բայց կարող են երկարաձգվել ևս 3 ժամկետով, եթե կողմերից մեկը չտեղեկացնի մյուսին համագործակցությունը դադարեցնելու իր մտադրության մասին։

RegionsTV-ի հետ զրույցում Արամայիս Աղաբեկյանն ասաց, որ ԱՄՆ-ի կողմից կոնկրետ երաշխիքների բացակայությունը լուրջ մտահոգություններ է առաջացնում փաստաթղթի ապագայի վերաբերյալ։

«Չկան երաշխիքներ, որ ամերիկյան կողմը ինչ-որ կերպ կմասնակցի նախաստորագրված փաստաթղթին։ Իհարկե, Թրամփը բանավոր հայտարարել է, որ հարցերի դեպքում կարելի է զանգել իրեն, բայց դա միջազգային փաստաթղթի արժեքը չի ներկայացնում»,-նշեց պատգամավորը՝ շարունակելով․ «Սա շատ ընդհանուր փաստաթուղթ է, և բոլոր կետերը կարող են մեկնաբանվել յուրաքանչյուր կողմի կողմից՝ համաձայն իր նախասիրությունների։ Գնահատական կարող է տրվել միայն այն դեպքում, եթե ձեռք բերվի հստակ, կոնկրետ խաղաղության համաձայնագիր։ Հիմա սա ընդամենը հուշագիր է և ընդհանուր փաստաթուղթ։ Ըստ էության, մենք տեսնում ենք մի համաձայնագիր, որը գրանցում է մտադրությունները, բայց չի պարտավորեցնում»։

Հստակ ձևակերպումների բացակայությունը, ըստ Աղաբեկյանի, մանևրելու տեղ է թողնում՝ միևնույն ժամանակ մեծացնելով ապագայում անհամաձայնությունների առաջացման ռիսկը: Ուստի, ինչպես նշեց պատգամավորը, յուրաքանչյուր կողմ կարող է կենտրոնանալ այն կետերի վրա, որոնք համապատասխանում են իր շահերին և անտեսել կամ մեղմացնել դրանց հակասող կետերը:

Բացի այս, այս փաստաթուղթն, ըստ Աղաբեկյանի, ոչ մի կերպ չի պարզաբանում Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև անխափան կապն ու էներգետիկ գործընթացներն ապահովող Սյունիքով անցնող ճանապարհի ռեժիմի հետ կապված հարցերը․«Ճանապարհի շահագործման ռեժիմի վերաբերյալ ոչ հստակությունը ապագա վեճերի և անհամաձայնությունների հնարավորություն է ստեղծում»:

Աղաբեկյանի կարծիքով՝ փաստաթղթի անորոշությունը Նիկոլ Փաշինյանը կարող է օգտագործել առաջիկա ընտրություններից առաջ իր դիրքերը ամրապնդելու համար։ «Այս փաստաթուղթը պետք է ընդլայնվի, և համաձայնություններ ձեռք բերվեն կետերի շուրջ։ Այս փաստաթուղթը, ամենայն հավանականությամբ, քարտ-բլանշ է Փաշինյանի համար՝ հաջորդ ընտրություններում վերընտրվելու համար։ Սա այն փաստաթուղթը չէ, որը սահմանում է տեղում կոնկրետ գործողություններ»,-նշեց Աղաբեկյանը։

Անդրադառնալով փաստաթղթում նշված ճանապարհների փոխադարձության սկզբունքին, Աղաբեկյանը նկատեց՝ այս փաստաթուղթը ստորագրելուց անմիջապես հետո ադրբեջանական կողմը հայտարարեց, որ հավատարիմ չի մնալու այս սկզբունքին՝ պնդելով, որ չի ցանկանում տեսնել հայ մաքսային ծառայողի, և որ որևէ երրորդ կողմ չի կարող ներկա լինել Ադրբեջանի տարածքում․«Սա փակուղի է ստեղծում, քանի որ փոխադարձության սկզբունքը տարանցման ընթացքում երկու կողմերի անվտանգությունն ու ինքնիշխանությունն ապահովելու բանալին է։

Զաբելա Ավագյան