«Տանը եղած ամեն ինչ պայթեցնում էի»․13-ամյա Ալեքն առանց քիմիայի իր կյանքը չի պատկերացնում, արդեն ինքնուրույն փորձարկումներ է անում

Ալեքը գիշերները տան ձեղնահարկում է փորձեր անում, տանը երբեք չէր հանդգնի նման բաներ անել․«Մի օր ուզում էի ջրից շարժիչ աշխատեցնեի, բայց Նոբելի պես թանկ վճարեցի։ Երկու շաբաթ ձեռքերս վիրակապած մնացին, որովհետև այրել էի, բայց ծնողներիս ասացի, որ տաք ճաշն է լցվել վրաս»։

«Իմ ամենասիրելի տարրը ածխածինն է, իմ բառերով ասած՝ օրգանական քիմիայի պապան»,-ասում է երևանաբնակ 13-ամյա Ալեք Մանվելյանը:

Մինչ իր դասընկերները ծանոթանում են Մենդելեևի քիմիական տարրերի պարբերական աղյուսակին, Ալեքն արդեն փորձեր է անում, ուսումնասիրում քիմիական նյութեր, միացություններ ու նույնիսկ դեղ ստեղծելու ծրագրեր կազմում:

Ասում է՝ սկզբում հայրը դեմ էր որդու՝ քիմիայի հանդեպ ունեցած հետաքրքրությանը։

«Տանը եղած ամեն ինչ պայթեցնում էի։ Հետո, որ սկսեցի դասերի գնալ համալսարանում, և հիմնականում այնտեղ էի փորձեր անում, ամեն ինչ հեշտացավ։ Հայրս մտափոխվեց»,- REGIONS TV-ի հետ զրույցում պատմում է Ալեքը։

Ասում է՝ սիրում էր նկարել, բայց մինչև 9 տարեկան, հետո ձանձրացավ, ու սկսեց համացանցի միջոցով բացահայտել քիմիան, ու չնայած կենսաբանություն և ֆիզիկա նույնպես ուսումնասիրում է, ամենաշատը քիմիան է սիրում։

Նրա հետաքրքրութունը քիմիայի նկատմամբ անքան մեծ է եղել, որ չի համբերել դպրոցն ավարտի, բուհ ընդունվի, Մանկավարժական համալսարանին է դիմել, որպեսզի բարձր կուրսեցիների հետ մասնակցի քիմիայի դասընթացներին։

Բնական գիտություններ ուսումնասիրելիս՝ Ալեքը Մանկավարժական համալսարանի քիմիային նվիրված հաղորդումն է նայել ու որոշել  դիմել համալսարան, խնդրել հանդիպում կազմակերպել քիմիայի դասախոսների հետ։ Որոշ ժամանակ այնտեղ մասնակցել է դասընթացներին, բայց ամբողջովին չի կարողացել բավարարել իր հետաքրքրությունները ֆորմալ կրթության շրջանակներում։

Ալեքի՝ Մանկավարժականում «ուսանելու» շրջանի մասին Մանկավարժական համալսարանի օրգանական քիմայի դասախոս Վարդուհի Հովսեփյանը պատմում է, որ նա հաճախ նախապես հաջորդ օրվա դասի թեման էր ճշտում, որպեսզի պատրաստված գնար դասի, նյութեր էր մշակում, ուսումնասիրություններ անում․«Մի օր էլ խնդրեց դժվար թեմա հանձնարարել, որ տանը սովորի»:

Ալեքի ծնողները քիմիայից հեռու են, հարազատների շրջանում էլ քիմիայի մասնագետներ չկան, նա ինքնուրույն է բացահայտում այս ոլորտը, ինքնուրույն հասկացել է՝ ինչ սարքեր ու գործիքներ են անհրաժեշտ գիտափորձեր կատարելու համար, դրանց մի մասը ձեռք է բերել, մյուս մասը՝ ինքն է պատրաստել:

«Ընդհանրապես, ամեն ինչ անում եմ ինքնուրույն, դասերի ժամանակ էլ հասկանամ-չհասկանամ չեմ ասի՝ նորից բացատրեք, չեմ սիրում, որ ինձ օգնում են»,- ասում է Ալեքը։

Ալեքը գիշերները տան ձեղնահարկում է փորձեր անում, տանը երբեք չէր հանդգնի նման բաներ անել․«Մի օր ուզում էի ջրից շարժիչ աշխատեցնեի, բայց Նոբելի պես թանկ վճարեցի։ Երկու շաբաթ ձեռքերս վիրակապած մնացին, որովհետև այրել էի, բայց ծնողներիս ասացի, որ տաք ճաշն է լցվել վրաս»։
Իր փորձարարական անկյունը խնամքով է պահպանում, կողմնակի անձանց մուտքն էլ փորձում է արգելել, մտավախություն ունի՝ հանկարծ չվնասեն․«Սենյակիս դռանը գանգի նկար եմ փակցրել, որ վախենան չմտնեն։ Այստեղ ունեմ նկարելու, բույսերի անկյուն, լաբարատոր փորձարկումների համար նախատեսված հատված։ Երբ տանն եմ՝ սենյակս անվտանգ է, բայց երբ տանը չեմ, գալիս եմ, զգում եմ ազոտի կամ աղաթթվի հոտ, հասկանում եմ, որ կողմնակի մարդիկ են մտել ներս: Մի անգամ էլ ամենաթունավոր գազերից մեկով էին լցրել սենյակը, հազիվ օդափոխեցի ու մի կերպ մաքրեցի տարածքը»։

Ալեքն ուզում է տանից դուրս սեփական լաբարոտորիա ունենալ, հյուր գնացող երեխաները հաճախ են մտնում իր սենյակ, ամեն ինչ խառնում իրար:

Ալեքն իր հասակակիցների նման հեռախոսին շատ ժամանակ չի տրամադրում, դրա փոխարեն փորձարկումներ է անում, երբ ազատ ժամանակ է ունենում, ընկերների հետ է շփվում, բանաստեղծություններ է ու ինքնակենսագրական գիրք է գրում: Արդեն  գիրք է հրապարակել՝ «Կյանքի մեխանիկան»:

Նրա դասղեկ Անժելա Բարսեղյանը Ալեքի մասին ասում է՝ գիտի՝ ինչ ուղղությամբ է գնում․ «Երեխան ընտրել է իր ուղին ու մենք հնարավորինս փորձում ենք օգնել իրեն, եթե այլ առարկաներին ավելի քիչ է կարողանում ժամանակ տրամադրել, մենք ամեն ինչ անում ենք, որ ծրագրին համահունչ շարժվի, հետ չմնա»։

Դասղեկը վստահ է՝ եթե Ալեքի՝ քիմիայի հանդեպ հետաքրքրությունը շարունակվի, նա կարող է գիտնական դառնալ․ «Ես շատ կուզեմ, որ իր մոտ ամեն ինչ հաջողվի, մեր ժամանակներում գիտնականների կարիք շատ ունենք»։

Հանրակրթական դպրոցների «Քիմիա» դասագրքերի հեղինակ Գոհար Ներսիսյանին Ալեքը հաճախ է դիմում, երբ որևէ անհասկանալի հարց է լինում. «Արդեն մեկ տարուց ավելի է՝ ճանաչում եմ Ալեքին՝ սոցցանցերի միջոցով իր խորաթափանց ու հետաքրքրիր դիտարկումների շնորհիվ: Նա պարբերաբար  դիմում է ինձ տարբեր հարցերով, որոնք ցույց են տալիս Ալեքի զարգանալու անսպառ ցանկությունը»։

Տիկին Ներսիսյանն ասում է՝ Ալեքի ինքնուրույն աշխատելու ձգտումն ու հետևողականությունը հուշում է, որ ապագայում կարող է հասնել մեծ հաջողությունների քիմիայի ոլորտում:

8-րդ դասարանցի Ալեքը մրցույթների դեռևս չի մասնակցել,  ծրագրում է ապագայում միջազգային օլիմպիադաների մասնակցել, մտադիր է սկզբում Հայաստանում բուհ-ն ավարտել, հետո՝ արտերկրում շարունակել․«Չեմ սիրում երազել, քանի որ ոչինչ ինքն իրեն չի լինում, ցանկությանը հասնել է պետք, որի համար էլ՝ նպատակ: Ես այլևս իմ կյանքն առանց քիմիայի չեմ պատկերացնում, իսկ ապագայում պատվով եմ ներկայացնելու Հայաստանը դրսում»։

 Սյուզաննա Խառատյան