«Սա մարզային առողջապահության ոչնչացման սկիզբն է, մարզերում բուժօգնություն ստանալը ավելի դժվար կլինի»․փորձագետը մարզային ԲԿ-ները նախարարությանը փոխանցելու մասին
Ծաղիկ Վարդանյանի կարծիքով՝ առողջապահական ԲԿ-ների կենտրոնացումը սպառնում է մարզերում աշխատատեղերի կրճատմամբ
Հայաստանի կառավարությունը վերջերս որոշում կայացրեց մարզային բոլոր բժշկական կենտրոնները (ԲԿ-ները) փոխանցել առողջապահության նախարարության ենթակայության տակ։
Աոողջապահության նախարար Անահիտ Ավանեսյանը վստահեցնում է՝ «Հաջորդիվ կենտրոնների կառավարման նոր մոդելի ներդրումն է լինելու, որը կապահովի բուժծառայությունների հասանելիության ընդլայնումը, որակի բարելավումը և կնպաստի ֆինանսատնտեսական արդյունավետության բարձրացմանը»:
Առողջապահական կառավարման փորձագետ Ծաղիկ Վարդանյանը կասկածի տակ է դնում այս հիմնավորումները՝ համարելով դրանք մակերեսային և ռազմավարական փաստաթղթերին անհամապատասխան։
Ծաղիկ Վարդանյան
REGIONSTV-ի հետ զրույցում փորձագետն ասում է՝ այս փոփոխությունը իրականում հետքայլ է, որը բացարձակապես չի համապատասխանում տարածքային կառավարման ռազմավարությանը։
«Ինձ մոտ այնպիսի տպավորություն է, որ նախարարությունը պարզապես վերցնում է լիազորությունները մարզպետարաններից՝ առանց հստակ հիմնավորման: Որպես կառավարման մոդել՝ այն բավականին ինտերակտիվ և տոտալիտար է ու չի համապատասխանում մինչև այս պահը կառավարության որդեգրած ռազմավարական փաստաթղթերին, որտեղ կարմիր գծի նման գնում է արտաքին կառավարման կենտրոնացման դրույթը»,- նշեց նա։
Վարդանյանի խոսքով՝ նախարարության փաստարկները շատ կցկտուր են և հիմնված են միայն այն պնդման վրա, որ մարզպետները լավ կառավարիչներ չեն, սակայն դա, ըստ նրա, բավարար պատճառ չէ նման կտրուկ փոփոխությունների համար։
Որոշման հիմնավորման համաձայն՝ առողջապահական կազմակերպությունների նախահաշիվները չեն արտացոլում վերջիններիս ծախսերի և եկամուտների եռամսյակային ցուցանիշները, դրանք չեն համապատասխանեցվում եկամուտների կամ ծախսերի փոփոխություններին, ինչը լրջագույն ռիսկեր է ստեղծում բժշկական օգնության և սպասարկման ծառայությունների մատուցման համար անհրաժեշտ ծախսերի ապահովման տեսանկյունից։
«Ծախսերում հիմնական տեսակարար կշիռը կազմում է աշխատավարձի մասով ծախսը տատանվելով 73-ից մինչև 89 տոկոս, ինչը խնդրահարույց է առողջապահական կազմակերպության համար, քանզի ըստ ծառայությունների տեսակների, բժշկական ծառայությունների ծախսերի կառուցվածքում դեղորայքի և բժշկական նշանակության ապրանքների ծախսերը կազմում են միջինում 15-25% և եթե սրան ավելացնենք նաև առողջապահական կազմակերպության անուղղակի (վերադիր) ծախսերը, ապա ծախսերի ոչ ճիշտ պլանավորման խնդիրը առավել ակնառու է դառնում։ Նորմալ տնտեսվարման համար առողջապահական կազամկերպության ծախսերն աշխատավարձի մասով չպետք է գերազանցեն ընդհանուր ծախսերի 55%-ը»,-նշված է հիմնավորման մեջ։ Ահա սրանք են հիմնական խնդիրները, որոնց պատճառով էլ որոշել են մարզային ԲԿ-ները փոխանցել ԱՆ-ին։
Ծաղիկ Վարդանյանը մտահոգություն է հայտնում, որ այս որոշումը կարող է հանգեցնել մարզային բուժսպասարկման կրճատման և կենտրոնացման՝ ի վնաս բնակիչների։
«Մարզերում բուժօգնություն ստանալը ավելի դժվար կլինի, քանի որ ծառայություններն ու դրանց ծավալը կրճատվելու են, ինչպես նաև՝ որակը: Հոսքը գնալու է դեպի Երևան, և սա մարզային առողջապահության ոչնչացման սկիզբն է՝ բառիս բուն իմաստով»,- ասում է փորձագետը։ Ըստ նրա՝ առողջապահության ոլորտում խոշոր համակարգային փոփոխություններ կատարելուց առաջ անհրաժեշտ էր իրականացնել խորը վերլուծություն, ինչը, նրա կարծիքով, չի արվել․«Ստանդարտով մեկ բժշկական կենտրոն պետք է սպասարկի 300,000 բնակիչ, բայց ՀՀ-ի ո՞ր մարզում այսքան բնակիչ կա: Այս սակավ բնակչությունը և աշխարհագրական առանձնահատկությունները պետք է հաշվի առնվեին»։
Այս փոփոխության հիմնավորումներից մեկը՝ ֆինանսական կառավարման բարելավումը, ըստ Վարդանյանի, ընդամենը տեսական հայտարարություն է, ակադեմիական խոսքեր ու շատ «մանր հիմնավորումներ։
Ըստ փորձագետի՝ այս որոշումը բացասական հետևանքներ կթողնի, քանի որ սպասվում է կադրային կրճատումներ, ուղեգրերի համակարգի փոփոխություն, ինչը կարող է հանգեցնել կոռուպցիոն սխեմաների․«Մենք պատրաստվում ենք մտնել պարտադիր ապահովագրության դաշտ, և հիվանդանոցային բուժօգնությունը լինելու է ուղեգրումով: Բնականաբար, այստեղ ուղեգրերով ուղղորդելու են դեպի «սիրելի կազմակերպություններ»: Սա բացասական հետևանքներ է ունենալու»։
Վարդանյանը նշում է՝ տարիներ շարունակ մարզպետարանների ենթակայության տակ գտնվող բուժհաստատությունները չեն կարողացել ապահովել օպտիմալ ֆինանսավորում, քանի որ հիմնականում պետական պատվերի տակ արվող ծառայություններ են, որոնց իրականացման թույլտվությունը տալիս է հենց առողջապահության նախարարությունը։ Փորձագետի կարծիքով՝ եթե կառավարությունը ՏԻՄ-երը զարգացնելու կամ ուժեղ ՏԻՄ ունենալու քաղաքականություն է որդեգրել, ապա բուժհաստատությունները պետք է փոխանցվեին համայնքներին, ոչ թե՝ առողջապահության նախարարությանը։
Սյուզաննա Խառատյան
