Հրանտ Միքայելյան․ Թրամփի խաղաղության ծրագիրը չի իրականանա

Քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանը կարծում է, որ Սաուդյան Արաբիայում ԱՄՆ-ՌԴ արտաքին գերատեսչության ղեկավարների հանդիպումը չի կարող վերջ տալ Ուկրաինայի պատերազմին։ Իրականում կողմերի դիրքորոշումները չեն համընկնում։ Կարելի է փորձել դրանք համատեղել, եթե ոչ ոք չխանգարի, բայց կխանգարեն։ Հետեւաբար, ստացվում է, որ ԱՄՆ-ն ու Ռուսաստանը պարզապես բանակցում են։

«Միացյալ Նահանգները և Ռուսաստանը չեն կարող լուծել հակամարտությունը առանց Ուկրաինայի և Եվրոպայի մասնակցության։ ԱՄՆ-ը լուրջ խաղացող է, լուրջ դերակատար, բայց ոչ միակը։ Ավելին, պետք է հաշվի առնել ևս մեկ բան՝ ԱՄՆ-ն ունի իր դիրքորոշումը, Ռուսաստանն՝ իր, և այս դիրքորոշումները տարբեր են։ Եվ ամենևին էլ փաստ չէ, որ ԱՄՆ-ն ու Ռուսաստանը համաձայնության կգան նույնիսկ առանց Ուկրաինայի և Եվրոպայի։ Այս կետը նույնպես արժե հաշվի առնել»,-այս մասին REGIONSTV-ին տված հարցազրույցում ասաց քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանը՝ մեկնաբանելով Էր Ռիյադում Ռուսաստանի ու ԱՄՆ-ի բանակցությունները։

Փետրվարի 18-ին Սաուդյան Արաբիայի մայրաքաղաք Ռիյադում վերջին երեք տարվա ընթացքում առաջին անգամ պաշտոնական բանակցություններ են տեղի ունեցել Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի միջև ռուս-ուկրաինական պատերազմի ավարտի և ապագա երկկողմ հարաբերությունների շուրջ։ Աշխարհի ուշադրությունը սեւեռված էր ԱՄՆ-ի եւ Ռուսաստանի միջեւ ավելի քան 4 ժամ տեւած բանակցությունների վրա։

Ինչո՞ւ է բանակցությունների համար ընտրվել հենց Սաուդյան Արաբիան, այս մասին Հրանտ Միքայելյանը նշեց, որ նախ՝ վերջին երեք տարիներին Սաուդյան Արաբիան   իսկապես չեզոք դիրքորոշում է հայտնել՝ չաջակցելով կողմերից ոչ մեկին։ Նա հավելեց․«Սաուդյան Արաբիան հանդես է գալիս որպես միջնորդ Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև գերիների փոխանակման հարցում, ինչը նրան օգնել է ձեռք բերել երկու կողմերի վստահությունը։ Սա կարեւոր պայման էր բանակցությունների համար։ Երկրորդ կարևոր գործոնը դա Վաշինգտոնի հետաքրքրությունն է Մերձավոր Արևելքում տեղի ունեցող իրադարձությունների նկատմամբ։ Վաշինգտոնը փորձում է ինչ-որ կերպ «կաշառել» Սաուդյան Արաբիային այս բանակցություններով, քանի որ նրանք դեռ պետք է լուծեն Գազայի և մնացած բոլոր հարցերը։ Ուստի Սաուդյան Արաբիայի դերն այս ամենում շատ մեծ է։ Նաև նավթի հարցը՝ Թրամփի համար առաջնահերթությունն է նավթագազային   արդյունաբերության զարգացումը։ Երրորդ պատճառն այն է, որ, որքան գիտեմ, ԱՄՆ-ն առաջարկել է բանակցություններ վարել Թուրքիայում, սակայն Ռուսաստանը մերժել է։ Իր հերթին Ռուսաստանն առաջարկեց Չինաստանի միջնորդությունը, սակայն ԱՄՆ-ը մերժեց։ Ի վերջո, նրանք պայմանավորվեցին Սաուդյան Արաբիայի հարցում։ Բացի այդ, օրինակ, Եվրոպան, որտեղ նախկինում հաճախ են եղել նմանատիպ հանդիպումներ (կարելի է հիշել Մալթան, Ռեյկյավիկը, Ֆինլանդիան), լիովին կորցրել է չեզոքությունը և հնարավորություն չունի երկխոսության հարթակ դառնալ»։

Քաղաքագետի կարծիքով՝ Սաուդյան Արաբիայում կայացած հանդիպումը չի կարող վերջ դնել ռուս-ուկրաինական պատերազմին. «Այստեղ մեծ իներցիա կա։ Այս իներցիան մոտավորապես 300 տարեկան է։ Կարծում եմ, որ սա «հետսառը պատերազմ է», որտեղ արևմտյան երկրներն իրականացրեցին դեպի արևմուտք արշավանքի քաղաքականություն՝ ՆԱՏՕ-ն ընդլայնելու միջոցով, Ռուսաստանի շուրջ կոնֆլիկտային պարագծի ստեղծման միջոցով։  Այս ամբողջ քաղաքականությունը ակտիվորեն քարոզում էր հենց ինքը՝ Վաշինգտոնը՝ և՛ դեմոկրատները, և՛ հանրապետականները, այդ թվում՝ անձամբ Թրամփը։ Հիմա Ամերիկայում  խոսում են ռազմավարության փոփոխության, այլ ոչ թե մարտավարության փոփոխության մասին, համենայնդեպս կարծես այդպես է, և ըստ այդմ սա շատ լուրջ փոփոխություն է։ Բայց Միացյալ Նահանգների եվրոպացի դաշնակիցները, ընդունելով ամերիկյան նախկին ռազմավարությունը, չեն կարող անմիջապես վերակառուցվել ամերիկյան քաղաքական էլիտային համապատասխան։ Միացյալ Նահանգներն այժմ շատ կոշտ և արագ նոր օրակարգ է պարտադրում, որը բախվում է աճող դիմադրության։ Այսպիսով, այս կետերը արժե հաշվի առնել, և ես կարծում եմ, որ անհնար է այդքան արագ արդյունքի հասնել։ Չնայած լուրջ փոփոխություններ իսկապես արդեն տեղի են ունենում»։

Նա նշեց, որ Ուկրաինայի նախագահ Զելենսկին և Եվրոպան մերժում են որևէ բանակցություն առանց Ուկրաինայի և ԵՄ-ի մասնակցության։ Զելենսկին նաև հայտարարել է, որ Ուկրաինան երբեք զիջումների չի գնա ամբողջ տարածքի ինքնիշխանության հարցում։

«Ուկրաինան չունի ինքնիշխանություն իր տարածքի կամ արտաքին քաղաքականության վրա, քանի որ, ցավոք, այն ամբողջությամբ վերահսկվում է արևմտյան երկրների կողմից։ Զելենսկու այս բոլոր միտումներն անկեղծ չեն. Եվ ոչ ոք իրենից լավ չգիտի Ուկրաինայի ինքնիշխանության կորստի չափը։ Դրա համար էլ նրա բոլոր կոչերն ուղղված են դեպի Արևմուտք, այլ ոչ թե քաղաքացիների»,- նշեց Միքայելյանը։

Սակայն, ըստ փորձագետի, Թրամփի խաղաղության ծրագիրը նույնպես չի իրականանա։ «Իրականում կողմերի դիրքորոշումները չեն համընկնում։ Դուք կարող եք փորձել դրանք համատեղել, եթե ոչ ոք չխանգարի, բայց նրանք կխանգարեն: Հետեւաբար, ստացվում է, որ ԱՄՆ-ն ու Ռուսաստանը պարզապես բանակցում են։ Այս պահին բանակցային գործընթացի կողմերը միասին հղկվում են։ Կողմերը փորձում են հասկանալ միմյանց մտադրությունները, պարզաբանել փոխզիջման հնարավորությունները, սեփական նպատակները և այլն։ Սրանից հետո քիչ թե շատ միանշանակ հնարավոր կլինի խոսել։ Բայց ռուս-ամերիկյան հարաբերություններում ամեն ինչ չէ, որ ուկրաինական օրակարգի շուրջ է»,- ասաց Միքայելյանը։

Նա նաեւ հավելեց, որ Արեւմուտքը կարծում է, որ Ռուսաստանը հաղթեց։ Ըստ Միքայելյանի՝ Ռուսաստանում, քանի որ մեդիա դաշտ ավելի փակ է, այլընտրանքային կարծիքներն այնքան էլ լավ չեն լսվում․« Բայց Թրամփի հետ այս համաձայնագրերը քննադատողների ձայները բավականաչափ տեսանելի են յուրաքանչյուրի համար, ով ցանկանում է դա տեսնել։ Եվ այս քննադատները բավականին լուրջ են։ Ցանկացած նման բանակցություն ենթադրում է փոխզիջում, փոխզիջման աստիճան և այլն, սա էլ  քննարկման հարց։ Կարծում եմ, որ ոչ Ռուսաստանը, ոչ ԱՄՆ-ը գոհ չեն այս փոխզիջումներից։ Ամեն դեպքում, հակամարտության իրավիճակում նման բանակցությունները ենթադրում են, որ բոլորը պետք է գնան զիջումների»։

Ինչ վերաբերում է Թրամփի ծրագրին, ապա քաղաքագետ Միքայելյանը կարծում է, որ ըստ էության, Թրամփը Ռուսաստանին և Ուկրաինային խաղաղություն է պարտադրելու զրոյական տարբերակով, այսինքն. զինադադար, ապա կայունացում և խաղաղություն՝ կայունացման միջոցով:

«Ով համաձայն է այս աշխարհին, կլինի պլյուս: Ով դեմ է, պարզվում է, որ այն կողմն է, որը կողմ է պատերազմի շարունակմանը։ Փաստորեն, մենք տեսնում ենք հենց այս պլանի իրականացումը»,- ընդգծեց փորձագետը։

Այս բանակցություններին չէր մասնակցում Թուրքիան, ըստ Միքայելյանի, Թուրքիան միջնորդի դերը զիջել է Սաուդյան Արաբիային։

«Մենք պետք է հաշվի առնենք, որ Թուրքիան երբեք չեզոք երկիր չի եղել։ Պարզապես Թուրքիան որպես ամբողջություն արևմտյան բլոկի երկիր էր, որի հետ Ռուսաստանին հաջողվեց ինչ-որ երկխոսություն վարել։ Բայց հաշվի առնելով, որ Թուրքիան գնալով ավելի ու ավելի ագրեսիվ է հարձակվում Ռուսաստանի վրա իր ողջ պարագծով, պարզ է, որ Ռուսաստանն արդեն թերահավատորեն է վերաբերվում բանակցություններում Թուրքիայի դերին: Սա հանգեցրեց Ռուսաստանի դերի նվազմանը Հարավային Կովկասում։ Բայց եթե Ռուսաստանը հանկարծ ուժեղանա, ապա պարզ է, որ նա ստիպված կլինի նվազեցնել Թուրքիայի ազդեցությունը։ Դա լինելու է պարանը քաշքշելու պայքար»,- ասաց քաղաքագետը։

Զաբելա Ավագյան