Եթե ՀՀ կառավարությունը հրաժարվի Ադրբեջանի դեմ հայցերից, իրավական պայքարի բոլոր ճանապարհները փակվելու են․Աննա Մելիքյան

Մասնագետներն ասում են՝ Ադրբեջանի դեմ հայցերը ինքնանպատակ չեն, ՀՀ-ի համար դրական դատական ակտ ունենալը ոչ թե ինքնանպատակ է, այլ միջոց է, որը կարող է թույլ տալ վերականգնել Արցախի բնակչության իրավունքները, որը կարող է որոշ չափով ստեղծել Արցախ վերադարձի համար հնարավորություն

«Ադրբեջանի նման վարքագծի պատճառը մեկն է՝ առնվազն վերացնել Հայաստանը որպես տարածաշրջանային գործոն, իսկ առավելագույնը՝ որպես պետություն»,-այս մասին այսօր «Մեդիա կենտրոն»-ում հրավիրված քննարկմանն ասաց միջազգային իրավունքի մասնագետ Արա Խզմալյանն՝ անդրադառնալով հարցին, թե ի՞նչն է պատճառը, որ արդեն տևական ժամանակ է «Խաղաղության պայմանագրի» բանակցություններում Բաքուն առաջ է մղում միջազգային հայցերից հրաժարվելու պահանջը։

Վերջերս հայաստանյան մի շարք հասարակական կազմակերպություններ հայտարարություն էին տարածել՝ կառավարությունից և վարչապետից պահանջելով  որևէ պայմաններում և հանգամանքներում չհրաժարվել Ադրբեջանի դեմ միջազգային դատական ատյաններում ներկայացված գանգատներից։

Քննարկմանը ներկա «Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների» ՀԿ-ի իրավական հարցերով փորձագետ՝ Աննա Մելիքյանի կարծիքով՝ իրավական մեխանիզմների օգնությամբ ՀՀ կողմից որոշակի հարցերի բարձրացումն ու դրանք չեզոքացնելու Ադրբեջանի ջանքերը միտված են, որ որեւէ խնդիր ու պահանջ ՀՀ կողմից այլեւս չբարձրացվի:

«2020 թվականից ի վեր բոլոր միջազգային ատյաններում, երբ խոսում ենք Ադրբեջանի կատարած հանցագործությունների մասին, Ադրբեջանից պատասխանում են, որ նման բան չի եղել: Եթե ՀՀ կառավարությունը հրաժարվի Ադրբեջանի դեմ ներկայացրած հայցերից, բոլոր ճանապարհները այլ մեխանիզմներում փակվելու են մեզ համար: Մենք չենք կարող պահանջատեր լինել մի խնդրի, որից հրաժարվել է մեր կառավարությունը»:

Ներկայումս Հայաստանն ընդդեմ Ադրբեջանի ունի միջպետական 4 գանգատ, ևս 1-ը՝ ընդդեմ Թուրքիայի, ՄԻԵԴ-ում 2 գանգատ էլ կա ՝ Ադրբեջանն ընդդեմ Հայաստանի։

Փորձագետի խոսքով՝ անկախ նրանից, թե ինչ որոշում կկայացնի ՄԻԵԴ-ը, մեր ներկայացրած հայցերը բավականին հիմնավոր են:

Միջազգային իրավունքի մասնագետ Արա Խզմալյանն էլ նկատեց, որ Ադրբեջանի դեմ հայցերը ինքնանպատակ չեն, ՀՀ-ի համար դրական դատական ակտ ունենալը ոչ թե ինքնանպատակ է, այլ միջոց է, որը կարող է թույլ տալ վերականգնել Արցախի բնակչության իրավունքները, որը կարող է որոշ չափով ստեղծել Արցախ վերադարձի համար հնարավորություն:

Նա նկատեց, որ այսօր  կա իրական հնարավորություն համարժեք պատասխան տալ Ադրբեջանի գործողություններին, մասնավորապես Խոջալույի միջադեպի վերաբերյալ Ադրբեջանի կողմից միջազգային դատարան ուղարկված հայցին, ինչի համար Ադրբեջանը հսկայական ջանքեր է գործադրում, աշխարհով մեկ ցույց տալու համար, թե «ինչպիսի ոճրագործություն է արել» Հայաստանը:

Խզմալյանի պնդմամբ՝ այդ հնարավորությունից հրաժարվելը նշանակում է շատ թուլացնել ցանկացած հնարավորություն, որը կապահովեր վերադարձ,  իրավունքների վերականգնում։

Աննա Մելիքյանի կարծիքով էլ՝  «Խաղաղության պայմանագիր»-ը դեռ երաշխիք չէ խաղաղության համար, ճիշտ է, այն որոշակի պարտավորությունններ է ստեղծում, սակայն փորձը ցույց է տալիս, որ խաղաղության պայմանագրերը մեծամասամբ խախտվում են:

Ըստ Մելիքյանի՝ քանի դեռ Ադրբեջանի բնակչության շրջանում տարածված է հայատիացությունը, քանի դեռ խնդիրներ կան, որոնք անարձագանք են մնացել, խաղաղություն հնարավոր չէ. «Մենք չենք կարող արթնանալ ու ասել, որ այսուհետ բոլորս իրար սիրում ենք, և խնդիրներ չունենք: Եվ եթե մենք այս փուլում հրաժարվենք միջպետական գանգատներից, մենք կարծես կընդունենք այն փաստը, որ կոնֆլիկտը հնարավոր է լուծել ռազմական, էթնիկ զտման, կամ պատերազմական հանցագործության ճանապարհով»:

Հիշեցնենք, որ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ եթե կնքվի «Խաղաղության պայմանգիր» և իրական խաղաղություն հաստատվի, ապա հնարավոր է Ադրբեջանի հետ գնալ գործարքի և միջազգային ատյաններից հետ կանչել հայցերը՝ փոխադարձության սկզբունքով։

Անդրադառնալով Բաքվում Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարության դատավարություններին, մասնագետներն ասացին՝ քանի դեռ Ադրբեջանը կարողանում է միջազգային հանրությանը համոզել, որ ինքը դատում է հանցագործների, ոչ թե քաղաքական հետապնդման է ենթարկում անձանց, խախտելով վերջիններիս իրավունքները, նրանք կշարունակեն իրենց գործելակերպը, պետք է շարունակաբար միջազգային ատյաններում պայքարել գերիների որքան հնարավոր է շուտ վերադարձի համար:

Նիկոլ Մարգարյան

Լուսանկարները՝ «Մեդիա կենտրոն»-ի